Niełatwy los drzew w Mielcu

Przeprowadzone przez Stowarzyszenie SSE kontrole kwestii utrzymania i pielęgnacji drzew oraz realizacji programów rewitalizacji miejskich parków przez mielecki magistrat wskazują na poważny problem – w mieście systematycznie ubywa drzew, a stan istniejącego zadrzewienia pozostawia wiele do życzenia. Według danych pozyskanych przez SSE z GUS, od 2004 do 2020 roku tylko w części Mielca znajdującej się pod nadzorem urzędu miasta wycięto prawie 11 tysięcy drzew. W tym samym okresie posadzono nieco ponad 4 tysiące.

Co więcej – jak mówi Mikołaj Skrzypiec, prezes „Specjalnej Strefy Ekologicznej” i animator działań strażniczych – spora część z tych nowych nasadzeń wykonanych w ramach tzw. „kompensacji przyrodniczej” za wycięte drzewa nie dożywa nawet kilku lat, trudno zatem powiedzieć dokładnie ile drzew ubyło faktycznie w Mielcu. Dla przykładu, nawet jedna czwarta nowo posadzonych drzew w parku przy Kazimierza Wielkiego zaczęła usychać lub uschła całkowicie zaledwie po roku od ich posadzenia. Do tego, statystyka podawana w GUS nie obejmuje terenów spółdzielczych Mielca, gdzie w ciągu zaledwie ostatnich czterech lat wycięto przeszło 600 sztuk drzew – dodaje Skrzypiec.

Strona o drzewach dla mielczan

Swoje ustalenia Stowarzyszenie publikuje na stronie internetowej www.drzewa.mielec.pl, gdzie poza informacjami o poszczególnych parkach czy procesach ich rewitalizacji, mieszkańcy miasta mogą poznać wiele interesujących a często nieznanych informacji o kluczowej roli drzew i zieleni w miastach. Ten element edukacyjny rozwija dane zawarte w broszurze informacyjnej, która będzie kolportowana przez Stowarzyszenie na spotkaniach z mieszkańcami oraz przez stronę internetową. To jednakże nie wszystko. Stowarzyszenie podejmowało rozmaite interwencje w sprawie mieleckich drzew od momentu jego założenia w 2012 roku – niektóre z takich przypadków i historii zanikania miejskiego drzewostanu na przestrzeni lat będą sukcesywnie opisywane na stronie, w tym m.in. proces stopniowego usuwania drzew na mieleckiej starówce. Mielczanie będą mogli też poznać szczegółowe informacje na temat parków oraz tego, jak przebiegała rewitalizacja w ramach programu „Poprawa jakości środowiska miejskiego poprzez rozwój terenów zieleni w Gminie Miejskiej Mielec”. Rezultaty działań kontrolnych prowadzonych przez Stowarzyszenie znajdą się w raporcie, który przedstawiony zostanie z końcem sierpnia.

Dlaczego drzewa w mieście są ważne?

Jak mówi Mikołaj Skrzypiec ze Stowarzyszenia Specjalna Strefa Ekologiczna, celem działań jest zwrócenie uwagi tak mieszkańców miasta Mielca, jak i samorządowców i urzędników na problem znikającego mieleckiego zadrzewienia. W dobie procesów zmian klimatycznych, zmieniającej się szybko pogody, intensywnych opadów i rekordowych upałów, drzewa i zieleń miejska pełnią bardzo istotne role, z których często nie zdajemy sobie sprawy. Poza regulacją temperatury powietrza czy jego wilgotności, drzewa produkują tlen i przyczyniają się do oczyszczania powietrza z pyłów oraz gazów. Drzewa regulują mikroklimat miejski, zatrzymują wody opadowe, dają cień oraz oddziałują pozytywnie na nasze zdrowie i samopoczucie, a to nie wszystkie z pozytywów płynących z dobrze utrzymanego zadrzewienia w miastach – dodaje Skrzypiec. Obok wielu innych funkcji drzewa te mają też istotne znaczenie ekonomiczne, mowa tutaj o tak zwanych „usługach ekosystemów”, czyli o tym w jaki sposób zieleń miejska i drzewa przekładają się na budżet, w tym przypadku miasta. Usługi ekosystemowe mogą być interpretowane jako dochód wypływający z kapitału naturalnego. Celem tej koncepcji jest „przetłumaczenie” przekazu nauk ekologicznych na (w założeniu) bardziej przystępny język ekonomii i tym samym wkład w zachowanie środowiska naturalnego w możliwie stabilnym stanie. Istnieje wiele bardzo rozbudowanych badań naukowych, które wprost wyliczają wartość pieniężną, jaką dojrzałe drzewo wnosi poprzez pełnione przez siebie funkcje. Szacuje się, że jedno drzewo w mieście to rocznie od 400 do 1000 zł w postaci oddanego tlenu, obniżanej temperatury czy zatrzymywanej wody. Dużo ważniejsze jednak jest dostrzeżenie efektów drzew na co dzień – różnica temperatury w mieszkaniu w bloku które jest zacienione a takim, które cały dzień skąpane jest w słońcu wynosi nawet kilka stopni.

Zatrzymajmy bezsensowne wycinki!

Wycinanie zdrowych drzew w mieście powinno być ostatecznością – stare drzewa mają wielokrotnie większą wartość przyrodniczą, wykazują dużo wyższy potencjał oczyszczania powietrza. Dysponujemy dziś bardzo zaawansowanymi metodami oceny stanu zdrowotnego, statyki i stopnia zagrożenia, jakie stwarzają drzewa, dlatego też powinny być one stosowane w mieście, w celu unikania wycinania drzewa, bo np. komuś przeszkadzają liście, zrzucane przez drzewo jesienią. A niestety w Mielcu znane są takie przypadki, są sytuacje, gdzie drzewo jest wycięte, bo „mieszkają na nim ptaki”, takie pomysły pojawiały się nawet na forum rady miasta. Oczywiście, w sytuacji, gdy drzewo zagraża bezpieczeństwu w oczywisty sposób, gdyż istnieje ryzyko jego przewrócenia powinny być dokładnie badane i kiedy w istocie okazuje się, że eksperci potwierdzają istotne ryzyko związane z drzewem, to powinno być usunięte. Najważniejsze jednak, by do takiej sytuacji po prostu nie dopuścić, co możliwe jest przez badanie stanu zdrowia drzew, ale przede wszystkim przez jego odpowiednią i fachową pielęgnację – mówi Skrzypiec. Takie działania jako prezydent Mielca zapoczątkował śp. Daniel Kozdęba, niestety, zostały one zarzucone. Stowarzyszenie planuje działania mające na celu zachęcić urzędników do zmiany obecnego podejścia, szczególnie, że na horyzoncie już rysują się kolejne plany wycinek drzew w mieście.

Drzewa dla pokoleń

Nowe nasadzania drzew przyulicznych nie przyjmują się, nie wykazując takiego „przyzwyczajenia” do miejskich warunków jak te starsze i z tego powodu miasto powinno zadbać o to, by nowo sadzone materiał szkółkarski był jak najlepszej jakości. Jak wykazują kontrole Stowarzyszenia, niestety tak się nie dzieje. Co więcej, na przykładzie rewitalizacji parku przy ulicy Kazimierza Wielkiego możemy bardzo wyraźnie zaobserwować, jak nowo nasadzone drzewka obumierają. Jest to spowodowane zarówno tym, iż ich miejsca nasadzenia są dobierane niewłaściwie, często w całkowicie zacienionych miejscach, a na to wszystko nakłada się jeszcze zupełny brak opieki nad tymi wątłymi drzewkami, które w wielu przypadkach nie dożyją nawet 3 lat –w czasie, w którym miasto ma prawnie ustalony obowiązek utrzymania drzewa przy życiu. Pamiętajmy o tym, iż drzewa, które sadzone są teraz, swoje funkcje osiągną w pełni dopiero za ok. 25-35 lat, zależnie od gatunku. Funkcje, które tracone są przy wycięciu starego drzewa dziś tracimy bezpowrotnie, szczególnie jeśli nie zadbamy o to, by nowe drzewa miały szanse osiągnąć pełnię sił i funkcji.

Trzeba powiedzieć wprost: Mielec na przestrzeni lat traci i będzie tracić przez kurczący się miejski drzewostan. Jeśli nie zatrzymamy tego zjawiska, będziemy świadkami dalszego pogarszania się warunków życia w mieście, w którym powietrze regularnie bywa mocno zanieczyszczone poprzez niską emisję czy przez emisje przemysłowe, miasta, które jest często podtapiane przez ulewy i w wielu miejscach zupełnie pozbawione cienia. Utrzymywanie drzewostanu mieleckiego w dobrej kondycji jest naprawdę kluczowe i wszyscy z nas, jako mieszkańcy, urzędnicy i samorządowcy powinniśmy to jak najszybciej dostrzec i zrozumieć. Tym samym pragniemy zachęcić czytelników Korso i wszystkich mieszkańców do śledzenia naszej strony internetowej, do wzięcia udziału w spotkaniach informacyjnych, które będziemy organizować już w drugiej połowie sierpnia – mówi Mikołaj Skrzypiec – mamy nadzieję, że dzięki naszej akcji uda się zainspirować mielczan do innego spojrzenia na drzewa i zieleń w mieście.

MS / Stowarzyszenie Specjalna Strefa Ekologiczna [teskt opublikowany 27.08.2021]